Malign Melanom (Ben Kanseri)

Malign melanom deri kanserleri içinde en ciddi olanıdır ve deriye rengini veren melanosit adı verilen hücrelerden gelişir. Vücudu kaplayan derinin herhangi bir yerinde (saçlı deri, tırnak altı ve ayak tabanı dahil) görülebilir. Deri melanomunun ilk belirtileri, benin büyüklüğünde, şeklinde ve rengindeki değişikliklerdir. Bu değişiklikler bende asimetri, kenar düzensizliği, renk değişikliği ( tümüyle benin rengi koyulaşabilir veya daha açık renkli olabilir, bu renk değişiklikleri benin içinde yer yer ortaya çıkabilir), genişleme veya kabarıklığının artması şeklinde olabilir. Kaşıntı erken bir belirti olabilir. Önceden var olan bir bendeki hafif değişikliklerin fark edilmesi ile erken dönemde melanom teşhisi konabilir. Sulanma ve kanama genellikle daha sonraki dönemde tespit edilen bulgulardır, ağrıya sebep olmaz.

Deri muayenesi rutin doktor kontrolünün bir parçasıdır, ayrıca kişinin kendisi de derisini muayene edebilir. Benler çok sık görülen deri lezyonlarıdır, doğumda var olabilir veya sonradan ortaya çıkabilir. Deri üzerindeki herhangi bir ben veya benzeri oluşumda değişiklik fark edildiği zaman bir deri hastalıkları uzmanına başvurulması kaçınılmazdır.

Deri melanomunun ilk belirtileri, benin büyüklüğünde, şeklinde ve rengindeki değişikliklerdir. Bu değişiklikler bende asimetri, kenar düzensizliği, renk değişikliği ( tümüyle benin rengi koyulaşabilir veya daha açık renkli olabilir, bu renk değişiklikleri benin içinde yer yer ortaya çıkabilir), genişleme veya kabarıklığının artması şeklinde olabilir. Kaşıntı erken bir belirti olabilir. Önceden var olan bir bendeki hafif değişikliklerin fark edilmesi ile erken dönemde melanom teşhisi konabilir(sol resim). Sulanma ve kanama genellikle daha sonraki dönemde tespit edilen bulgulardır, ağrıya sebep olmaz. (orta ve sağ resim)

Daha önce melanom teşhisi konan bir hastada ikinci bir melanom gelişme riski vardır. Ayrıca yakınlarında melanom tanısı varsa, bu kişinin melanoma yakalanma riski normal insanlara göre yüksektir. Bazı kişilerde displastik nevus veya atipik ben adı verilen anormal görünümlü benler olabilir. Bu kişilerin düzenli aralıklarla bir deri hastalıkları uzmanı tarafından kontrol edilmesi uygundur. Deri hastalıkları uzmanları gözle ve dermatoskop ile muayenenin ardından, bu benlerin resmini çeker veya görüntüsünü bilgisayar ortamına kaydedip, her muayenede fark olup olmadığını kontrol ederler. Herhangi bir değişiklik fark edilmesi halinde yapılacak olan işlem, benin tamamının (eğer ben büyükse değişikliklerin bariz olduğu bir parçası) ameliyatla çıkarılması ve patolojik incelemeye gönderilmesidir (Biyopsi). Teşhis konabilmesi için tek yol budur.

Teşhis melanom ise tedavi için bir plan yapılmalıdır. Bu plan melanomun milimetrik olarak kalınlığına, derinliğine, üzerinde yara olup olmamasına ve deride yerleştiği yere göre değişir. Bazı hallerde melanoma yakın lenf bezlerinden örnek alınması ve bunun mikroskop altında incelenmesi ve hatta o bölgedeki tüm lenf bezlerinin ameliyatla temizlenmesi gerekebilir. Tedaviye karar vermeden önce doktor ciddi bir fizik muayene yapar ve melanomun kalınlığına göre akciğer filmi, kan tetkikleri ve gerekirse karaciğer, kemik ve beyin filmi ister.

Tedavi:

Melanomun tedavisi bu konuda eğitimli bir ekip (deri hastalıkları uzmanı, plastik cerrah, patolog ve onkolog) tarafından planlanmalıdır. Melanomun tedavisi önce cerrahidir, bazı durumlarda aşı, ilaç ve şua tedavisi gerekebilir.

Ben bölgesinin cerrahi tedavisi:

Melanom tespit edilen deri bölgesinin geniş olarak çıkarılması bu hastalığın standart cerrahi tedavisidir. İnce melanomlarda (1mm) sadece 1 cm sağlam sınırla tümör bölgesinin çıkarılması yeterlidir, yara karşı karşıya getirirlip dikilir. Saha kalın melanomlarda 2-3 cm genişliğinde dokunun çıkarılması gerekir, yarayı kapatmak için vücudun başka bir yerinden alınan yama ile yaranın kapatılması gerekebilir.

Lenf bezi bölgesinin cerrahi tedavisi :

Büyümüş lenf bezleri varlığında:

Melanoma yakın lenf bezlerinde elle muayenede büyüme tespit edilir ise, ince iğne biyopsisi ile bu lenf bezlerinde yayılma olup olmadığı kontrol edilir, yayılma tespit edilirse lenf bezlerinin tamamı ameliyatta temizlenir.

Büyümüş lenf bezi yoksa :

Melanoma yakın lenf bezlerinde büyüme yoksa ve melanomun kalınlığı bir milimetreden fazla ise, ilgili lenf bölgesindeki bezlerden özel bir yöntemle örnek alınır (bekçi lenf bezi biyopsisi, sentinel lenf nodu biyopsisi, sentinel lenfadenektomi). Bu işlemin yapılması için ameliyattan 2-3 saat önce lenf yollarını ve lenf bezlerini görünür hale getirmek için, tümör veya biyopsi izi çevresindeki derinin içine bir radyoaktif madde olan Tc99 enjekte edilir ve kamera ile görüntü alınır. Bu sadece bir yol haritasıdır. Ameliyatın başında tümör veya biyopsi izi çevresindeki derinin içine boya enjekte edilir. Maviye boyanan ve/veya yüksek radyoaktivite sayımı veren lenf bezi veya bezleri (bekçi, nöbetçi, sentinel lenf bezi) çıkarılır ve inceleme için patolojiye gönderilir. Mikroskopik incelemede lenf bezlerinde yayılma (sıçrama) tespit edilirse lenf bezlerinin tamamı ameliyatta temizlenir. İncelemede yayılma tespit edilmezse, ilave bir ameliyata gerek yoktur.

Bazı hallerde, ameliyat tek başına hastalığın kontrolünde yeterli değildir, aşı veya ilaç tedavisi gibi yardımcı tedavilere ihtiyaç vardır. Bu yardımcı tedavilerin amacı, tespit edilemeyen ve vücutta kalması muhtemel kanser hücrelerinin öldürülmesidir. Bu tedaviler;

a) Kemoterapi: Kanser hücresinin öldürülmesi için, kansere karşı ilaçların kullanılmasıdır, çoğu kez damar içine ilaç veya ilaçların verilmesi şeklindedir.

b) Biyolojik tedavi: Interferon – alfa bu amaçla kullanılır. İnterleukin-2 ve tümör aşıları halen çalışma aşamasındadır.

Prof. Dr. Sıdıka Kurul